#خبرگیلان/بهداشت بلوغ، یکی از مهم ترین مسائلی است که سیستم آموزشی هر مملکتی باید آن را در زمره مهم ترین وظایف خود به رسمیت شناخته و اقدامات قابل توجهی در جهت آن به منظور سالم ماندن جامعه جوان کشور به انجام رساند. اما نتیجه یک تحقیق جدید نشان می دهد که کشور ما در این خصوص دارای ضعف های عمده و قابل توجهی است.
نوجوانی، دوره رشد و افزایش واکنش هیجانی و یکی از مهم ترین دوره ها همزمـان بـا شـروع باروری و توانایی های جدید ذهنی و عاطفی است. تغییرات دوران بلوغ که نوجوان را به سوی رشد و تکاملی چشمگیر و عمیق پیـش مـی برند، ارتباط بسیار نزدیکی با سلامتی دارند و در صورتی که نوجوانان دانش و آگاهی لازم را داشـته باشند، بهتر و بیشـتر مـی تواننـد در پذیـرش، سـازگاری و هویت یابی در این دوران عمل کنند و دوران مورد اشاره می تواند بـه نوجوانان در بهبود سلامتی و نیز ادراک آنان از کیفیت زندگی کمک کند. بخش مهمی از سواد سلامت نوجوانان، آگاهی در ارتباط با بلوغ و عادات بهداشتی آن در قبل، ضمن و بعد از بلوغ است.
بهداشت بلوغ به گفته متخصصان، شامل اصولی است که منجر به پایش و ارتقای سلامت جسمی و روانی می شـود و لازم است کـه در زمینه آن، آموزش های لازم به نوجوانان ارائه گردد. آموزش بلوغ، یک آموزش ایمنی برای نوجوانان و راهی برای مراقبت از سلامت روان در پس زمینه فرهنگ سنتی است و موجب افزایش احساس مسوولیت و آگاهی حفاظت از خود و نیز خودآگاهی می گـردد.
پیامدهای عدم آگاهی نوجوانان از بلوغ، رفتارهای پرخطر، تصمیمات ناآگاهانه و کنترل پایین هیجانات هستند. در بسیاری از کشور ها، آموزش رسمی در مورد بلوغ معمولا به عنوان بخشی از برنامه های درسی آموزش بهداشت در مدارس یا سایر محیط های اجتماعی یا از طریق برنامه های مداخله مستقل ارائه می شود که نگرش ها، مهارت ها یا رفتارهای مرتبط بـا تغییرات بلوغ را هـدف قرار می دهند. ولی این موضوع در کشور ما به کلی مغفول مانده و نیازمند توجه بیشتری است.
در این خصوص، یک مطالعه پژوهشی توسط جمعی از محققان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و دانشگاه شهید مدنی آذربایجان انجام شده است که در آن، غفلت برنامه درسی سلامت کشور از بهداشت بلوغ از دیدگاه دانش آموزان دختر مورد بررسی قرار گرفته است.
آن ها در این مطالعه، تجارب زیسته ۱۹ نفر از دانش آموز پایه دوازدهم را با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته، در استان های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی به شکلی علمی ارزیابی کرده اند.
بر اساس نتایج این پژوهش، مضمون های زیر از نظرات و تجربیات دانش آموزان مستخرج شد: غفلت عمومی از آموزش بلوغ، غلبه محدودیت های سنتی فرهنگی، تک بعدی بودن آموزش های بلوغ، مهارت های بالای کادر پزشکی، توقعات غیرواقع بینانه از نوجوانان، موانع آموزش بلوغ و ضرورت های آموزش بلوغ.
در این خصوص، بهنام طالبی، استادیار و پژوهشگر گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و همکارانش می گویند: هدف آمـوزش بهداشـت، ایجاد تغییرات رفتاری مثبت و کمک بـه افراد برای اتخاذ و حفظ رفتار های سـالم اسـت. بنابراین توجه در خصوص بهداشت نوجوانان و نقطه عطف آن یعنی بهداشت بلوغ در دختران ضروری اســت.
آن ها می افزایند: اولین نکته در بهداشت بلوغ دختران، پدیده قاعدگی است و اولین عادت ماهیانه دختران نوجوان، علاوه برتجربه جسمی، متاثر از عوامل ارثی، روانی و اجتماعی خواهد بود که آمادگی آنان در این مرحله تا حدی کیفیت آن را پیش بینی می کند.
بر این اساس، بهداشـت بلـوغ منجـر به حفظ و ارتقاء سـلامت جسـمی-روانی و عاطفی فرد در این دوران می شود که بیش از هر چیز نیازمند آموزش است.
به گفته طالبی و همکارانش، تغییرات دوران بلوغ که نوجوان را به سوی رشد و تکاملی چشمگیر و عمیق پیـش می برد، ارتباط بسیارنزدیکی با سلامتی دارد و منجر به تحولات جسمانی و روانی و همچنین بـه هم خوردن نظم جسمانی و روانی نوجوان می گردد. بنابراین داشتن شناخت و آگاهی در مورد سلامت بلوغ و خطرات تهدیدکننده سلامتی در این دوران می تواند در کاستن از ناراحتی های این نسل موثر باشد.
این محققان معتقدند: دراین راستا، آموزش بهداشت باید به منظور آگاه سازی در زمینه مسائل جسمی، جنسی، روانی و اجتماعی دوران بلوغ در سه محور آموزش همگانی، مدرسه و خانواده به عنوان اولین واحد اجتماعی و با مهم تریـن نقش، صورت بگیرد.
آن ها افزوده اند: با توجه به این که با وجود همه تحولات فرهنگی در خصوص موضوع بلوغ در جامعه ایران، همچنان فرهنگ عرفی غالب در جامعه و خانواده ها با موضوع بلوغ با احتیاط شدید و به صورت خاموش برخورد می کند، برگزاری کلاس های آموزشی، می تواند اطلاعات مادران در این زمینه افزایش دهد.
